เศรษฐกิจการเมืองว่าด้วยการต่อต้านภาษี : ศึกษากรณีการต่อต้านค่าธรรมเนียมบำรุงองค์การบริหารส่วนจังหวัด จากผู้พักในโรงแรม

Abstract

ศึกษาลักษณะและสาเหตุของการต่อต้านการจัดเก็บค่าธรรมเนียมฯ รวมถึงวิธีการจัดการกับปัญหาการต่อต้านขององค์การบริหารส่วนจังหวัด ซึ่งเกิดขึ้นในช่วงปี 2542-2545 ผู้วิจัยได้คัดเลือกจังหวัดเพื่อเป็นกรณีศึกษาจำนวน 6 แห่ง ประกอบด้วยจังหวัดที่ประสบผลสำเร็จและไม่ประสบผลสำเร็จ ในการจัดการกับปัญหาการต่อต้าน กลุ่มละ 3 จังหวัด คือ กลุ่มแรกคือ ตราด เชียงใหม่ และชลบุรี กลุ่มที่สองคือ นครราชสีมา ภูเก็ต และกาญจนบุรี และได้จัดเก็บข้อมูลเกี่ยวกับทัศนคติและการดำเนินการของผู้ที่เกี่ยวข้อง ทั้งในส่วนขององค์การบริหารส่วนจังหวัดและผู้ประกอบการโรงแรม ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสำรวจข้อมูลจากเอกสารสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ โดยเริ่มตั้งแต่ช่วงต้นเดือนกรกฎาคม 2545 ถึงต้นเดือนกรกฎาคม 2546 ผลจากการศึกษาพบว่า การต่อต้านเกิดจากผู้ประกอบการโรงแรมซึ่งเป็นผู้ต่อต้าน มีความเห็นว่าวิธีการจัดเก็บค่าธรรมเนียมฯ ขององค์การบริหารส่วนจังหวัด จะทำให้ผู้ประกอบการโรงแรมต้องแบกรับภาระค่าธรรมเนียมฯ มากเกินไป ทั้งภาระที่เป็นตัวเงินและไม่ใช่ตัวเงิน และเห็นว่าการจัดเก็บค่าธรรมเนียมฯ ก่อให้เกิดความไม่เสมอภาค ทำให้เสียเปรียบโรงแรมในจังหวัดอื่นๆ ที่ไม่จัดเก็บหรือจัดเก็บในอัตราต่ำกว่า นอกจากนี้กลุ่มต่อต้านในบางจังหวัดยังเห็นว่า องค์การบริหารส่วนจังหวัดขาดความชอบธรรมในการจัดเก็บค่าธรรมเนียมฯ เพราะไม่มีพื้นที่และความรับผิดชอบที่ชัดเจน อีกทั้งมีภาพพจน์ที่ไม่ดีและไม่น่าเชื่อถือ องค์การบริหารส่วนจังหวัดส่วนใหญ่ 5 ใน 6 จังหวัดที่เป็นกรณีศึกษาคือ ตราด ชลบุรี นครราชสีมา ภูเก็ต และกาญจนบุรี จัดการกับปัญหาการต่อต้านโดยใช้วิธีการเจรจาต่อรอง โดยในจำนวนนี้มี 2 จังหวัดแรกที่ประสบผลสำเร็จ เพราะสามารถประนีประนอมในวิธีการจัดเก็บ และการจัดสรรรายได้จากค่าธรรมเนียมฯ กับฝ่ายต่อต้านได้ ในขณะที่ 3 จังหวัดหลัง ไม่ประสบผลสำเร็จเพราะหาทางประนีประนอมกับฝ่ายต่อต้านไม่ได้ สำหรับองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ประสบผลสำเร็จได้ โดยใช้วิธีการบังคับให้ฝ่ายต่อต้านยอมรับในแนวทางการจัดเก็บที่กำหนดไว้ ซึ่งพบว่าเป็นจังหวัดที่ประสบความสำเร็จในการบังคับใช้ ข้อบัญญัติจังหวัดว่าด้วยการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมฯ มากกว่าจังหวัดอื่นๆ ที่เป็นกรณีศึกษา