ซือบือ : เครื่องดนตรีชาวเขาเผ่าลีซู อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติชุมชนและบริบทแวดล้อมของเผ่าลีซู ศึกษาวิธีการบรรเลงและบทเพลง โอกาสการบรรเลงของซือบือ วิเคราะห์ระเบียบวิธีการบรรเลง การตั้งเสียงบทเพลงต่างๆของซือบือ หมู่บ้านปางสา อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย. ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพในการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์นักดนตรีและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องของหมู่บ้านปางสา อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ในช่วงระหว่างเดือนตุลาคม๒๕๕๑ ถึงเดือนกรกฎาคม ๒๕๕๒ ผลการศึกษาพบว่า ชาวลีซู เป็นชาวชาติพันธุ์ลีซูถูกจัดอยู่ในกลุ่มภาษาเผ่าธิเบต – พม่า โดยเฉพาะ ชาวลีซูหมู่บ้านปางสาแห่งนี้เริ่มก่อตั้งหมู่บ้านเมื่อปี ๒๕๐๔ โดยการนำของ นายเล่าอ้าย เบียผะ ปัจจุบัน หมู่บ้านนี้ตั้งอยู่หมู่ที่ ๑๗ อยู่ในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลป่าตึงอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ซือบือเป็นเครื่องดนตรีของเผ่าลีซู ประเภทเครื่องดีด มี ๓ สาย ไม่ทราบประวัติที่มาอย่างแท้จริง ซือบือประกอบด้วยส่วนประกอบคือ คันทวน , ลูกบิด , สาย ,กล่องเสียง, หย่อง และไม้ดีด พบว่าในหมู่บ้านนี้มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของซือบือบางตัวโดยนำวัสดุเหลือใช้เช่นพลาสติก มาแทนหนังที่เป็นส่วนประกอบเดิม การตั้งเสียงของหมู่บ้านปางสาแห่งนี้พบว่ามีการตั้งเสียงของซือบือถึง ๔ แบบคือ อึ๊งเตี๊ยว ,หล่วนเตี๊ยว, ตาโก่เตี๊ยว และฟู่หลูโหงะ โดยการบรรเลงในปัจจุบันนี้จะพบเฉพาะพิธีกู่เฉอหรือพิธีงานฉลองปีใหม่เท่านั้น จากการวิเคราะห์ระเบียบวิธีการบรรเลงซือบือของหมู่บ้านปางสาพบว่า บทเพลงที่พบเป็นทำนองช้าแต่จังหวะสนุกสนานเพราะใช้ประกอบเต้น โครงสร้างของเพลงเป็นเพลงท่อนเดียวบรรเลงซ้ำไปมาแล้วแต่ผู้บรรเลง มีการใช้กลวีธีการดีดกระทบสามสาย ,กระทบสองสาย ,การดีดแบบตีนิ้วหรือพรมนิ้ว ,การดีดรูดสาย การตั้งเสียงมักจะพบอยู่ในการตั้งเสียงห่างเป็นคู่ ๔ ,คู่๕, คู่ ๖และคู่ ๘.