การสร้างสรรค์ในการผลิตซ้ำภาพยนตร์ไทยจากตำนาน "แม่นากพระโขนง"

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสิ่งสร้างสรรค์ในการผลิตซ้ำภาพยนตร์ไทยจากตำนานแม่นากพระโขนง และวิธีการสร้างสรรค์ที่นำมาไซ้เป็นเครื่องมือในการถ่ายทอดสิ่งสร้างสรรค์ดังกล่าว โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพที่อาศัยใช้แนวคิดเรื่องการผลิตซํ้า การตีความ กลวิธีการเล่าเรื่อง และองค์ประกอบทางศิลปะในภาพยนตร์มาเป็นกรอบในการศึกษาและวิเคราะห์ ภาพยนตร์ไทยจากตำนาน "แม่นากพระโขนง" ปีพ.ศ. 2520-2542 ซึ่งได้มีการบันทึกลงวิดีทัศน์แล้วจำนวน 5 เรื่อง พร้อมกับสัมภาษณ์เจาะลึกผู้กำกับภาพยนตร์ ผลการวิจัยพบว่า การผลิตซํ้าภาพยนตร์ไทยจากตำนานแม่นากพระโขนง มีการสร้างสรรค์ในระดับที่ต่างกันคือ 1.) ผลิตซํ้า โดยคงความหมายเดิม เปลี่ยนตัวนักแสดง ใน “แม่นาคพระโขนง’’ 2.) ผลิตซํ้า แต่เปลี่ยนลักษณะตัวละคร มุมมอง และวิธีการเล่าเรื่อง ใน “แม่นาคอาละวาด” และ “สัญญาใจแม่นาคพระโขนง” 3.) ผลิตซํ้าโดยยืมจุดกำเนิดและชื่อตัวละคร เปลี่ยนโครงเรื่อง ใหม่ ใน “แม่นาคคืนชีพ” 4.) ผลิตซํ้า เปลี่ยนมุมมอง นำเอาวิธีการขอภาพยนตร์แนวสมจริงมาผสมและพัฒนาด้านสุนทรียะในภาพยนตร์ใน “นางนาก" นอกจากนี้ยังพบว่าเสน่ห์หรือเอกลักษณ์หลักของตำนานแม่นากพระโขนงอยู่ที่ผีแม่นากถูกนำเสนอขึ้นมาเป็นภาพตัวแทนของผู้หญิง และอารมณ์ของหญิงที่เกี่ยวเนื่องมาจากความรักในภาพยนตร์ทั้ง 5 เรื่อง และจากความเป็นตำนานเปิดโอกาสให้ผู้สร้างมีอิสระในการสร้างสรรค์ผนวกกับเสน่ห์ในความลี้ลับ เร้นลับของผี ทำให้เรื่องแม่นากพระโขนงดำรงอยู่ได้นาน จากการศึกษาวิธีการสร้างสรรค์ภาพยนตร์เรื่อง “นางนาก” พบว่าวิธีการดำเนินการผลิตล้วนเป็นไปเพื่อที่จะถ่ายทอดแนวคิดสร้างสรรค์ของผู้กำกับให้เป็นสิ่งสร้างสรรค์ในภาพยนตร์