แนวคิดและหลักการกฎหมายภาษีสิ่งแวดล้อม

Abstract

การพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยได้ส่งผลกระทบอย่างมากต่อสิ่งแวดล้อมและสภาพความเป็นอยู่ของประชาชน อีกทั้งการบังคับใช้กฎหมายของประเทศไทย ยังคงยึดถือหลักการบังคับและควบคุม (Command and Control Instruments) ซึ่งไม่อาจบรรเทาความรุนแรงของปัญหาสิ่งแวดล้อมในประเทศไทยได้อย่างมีประสิทธิภาพเท่าที่ควร จึงมีแนวความคิดที่จะนำภาษีสิ่งแวดล้อมมาปรับใช้ในรูปแบบของกฎหมาย โดยผสมผสานกับแนวคิดทางเศรษฐศาสตร์ที่ว่า ผู้ก่อมลพิษเป็นผู้รับภาระ (Polluter Pays Principle) โดยมาตรการนี้จะทำให้ผู้ก่อมลพิษต้องรับผิดชอบในค่าใช้จ่ายในการจัดการและฟื้นฟูสิ่งแวดล้อม และทำให้ผู้บริโภคร่วมแบ่งส่วนการรับผิดชอบนี้ไปด้วย ในขณะนี้ ยังไม่มีการนำกฎหมายภาษีสิ่งแวดล้อมมาใช้ในประเทศไทย อีกทั้งยังมีข้อคิดเห็นและข้อคัดค้านว่าไม่สามารถนำมาใช้ในประเทศไทยได้ และมีข้อโต้แย้งว่าไม่ควรนำกฎหมายภาษีสิ่งแวดล้อมมาจัดอยู่ในหมวดหมู่ของกฎหมายภาษี อย่างไรก็ตาม กฎหมายภาษีสิ่งแวดล้อมก็มีการนำมาใช้ทั่วไปในต่างประเทศ ดังนั้น การศึกษาวิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงการนำภาษีสิ่งแวดล้อมในรูปแบบของกฎหมายมาใช้แก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย อันจะทำให้เกิดประสิทธิภาพในการแก้ปัญหามากขึ้นและยังจะก่อให้เกิดความเป็นธรรมขึ้นในสังคมอีกด้วย โดยมุ่งศึกษาถึงหลักการ บทบัญญัติกฎหมายที่เกี่ยวกับการจัดเก็บภาษีสิ่งแวดล้อมในต่างประเทศ ในลักษณะ Concept Paper โดยสำรวจระบบกฎหมายภาษีสิ่งแวดล้อมของประเทศเยอรมนี เดนมาร์กและเวียดนาม จากการศึกษาการจัดเก็บภาษีสิ่งแวดล้อมในต่างประเทศพบว่า การนำกฎหมายภาษีสิ่งแวดล้อมมาใช้นั้นเกิดความเป็นไปได้ในทางปฏิบัติ โดยสามารถเพิ่มระดับการปกป้องสิ่งแวดล้อมได้และใช้ค่าใช้จ่ายน้อยลงมาก ทำให้เกิดแรงจูงใจในการลดมลพิษอย่างต่อเนื่องให้เกิดกับภาคเอกชน นอกจากนี้ ยังสามารถจูงใจให้เกิดการพัฒนาและการเปลี่ยนแปลงในเทคโนโลยีและกระบวนการใหม่ๆ ในการควบคุมมลพิษด้วย ก่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีต่อสิ่งแวดล้อมโดยรวม เพราะฉะนั้น แนวความคิดที่จะนำภาษีสิ่งแวดล้อมมาใช้ในประเทศไทยในรูปแบบของกฎหมาย จึงต้องศึกษาถึงหลักการและความเป็นไปได้ในการนำใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทยอย่างรอบคอบโดยอาศัยประสบการณ์จากต่างประเทศ