แนวคิดในการร่างรัฐธรรมนูญของไทย : ศึกษากรณีรัฐธรรมนูญ ฉบับปีพุทธศักราช 2511, 2517 และ 2540

Abstract

การศึกษาวิจัยเรื่อง “แนวความคิดในการร่างรัฐธรรมนูญของไทย : ศึกษากรณีรัฐธรรมนูญ ฉบับปี พุทธศักราช 2511,2517 และ 2540” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดความเป็นมาและวิวัฒนาการของการยกร่างรัฐธรรมนูญ ตลอดจนรูปแบบ โครงสร้างและอํานาจของรัฐธรรมนูญทั้ง 3 ฉบับดังกล่าว โดยกําหนดสมมุติฐานของการศึกษาไว้ว่า “แนวความคิดในการยกร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 มีพัฒนาการไปในทิศทางที่เป็น ประชาธิปไตยมากขึ้นทั้งนี้เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของระบบสังคมไทย ผลของการวิจัย พบว่า สภาร่างรัฐธรรมนูญ ฉบับปีพุทธศักราช 2511 แต่งตั้งโดยคณะปฏิวัติ ซึ่งประกอบด้วยสมาชิกที่เป็นข้าราชการเกือบทั้งหมด ด้วยเหตุนี้การร่างรัฐธรรมนูญจึงไม่มีอิสระมากนัก แม้ว่าจะนําเอา รูปแบบของรัฐสภา และหลักประกันสิทธิเสรีภาพของประชาชนที่บัญญัติไว้ใน รัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2492 มาบัญญัติไว้ใน รัฐธรรมนูญฉบับนี้ก็ตาม คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ ฉบับปี พุทธศักราช 2517 แต่งตั้งโดยนายสัญญา ธรรมศักดิ์ นายก รัฐมนตรีซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง บรรยากาศการร่างรัฐธรรมนูญจึงเป็น ไปอย่างเสรีไม่มีบุคคลใดมาครอบงํา และรัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้ทําการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนอย่างกว้างขวางใน ระหว่างดําเนินการยกร่างรัฐธรรมนูญ ดังนั้น จึงเป็นรัฐธรรมนูญที่ยึดหลักการของประชาธิปไตยมากที่สุด และถือได้ว่าเป็น รัฐธรรมนูญเพื่อประชาชน สภาร่างรัฐธรรมนูญ ฉบับปีพุทธศักราช 2540 มาจากการเลือกตั้งโดยอ้อม ซึ่งรัฐสภาอันประกอบด้วย วุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎร จะเป็นผู้เลือกตั้งสมาชิกสภาร่างรัฐรรมนูญ เข้ามาเป็น “ตัวแทน” ของประชาชนทําหน้าที่ร่าง รัฐธรรมนูญขึ้นเอง เป็นผลให้รัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้รับการยกย่องว่าเป็นประชาธิปไตยเพราะเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วม และแสดงความคิดเห็นในการร่าง ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า ความเป็นมาขององค์กรร่างรัฐธรรมนูญ หรือผู้ทําหน้าที่ในการร่างรัฐธรรมนูญเป็น ส่วนประกอบสําคัญยิ่งต่อการบ่งบอกถึงรากฐานและเจตนารมณ์ รวมทั้งพัฒนาการแห่งความเป็นประชาธิปไตยของ รัฐธรรมนูญแต่ละฉบับอย่างเห็นได้ชัดในเบื้องแรก นอกจากนี้จากการศึกษาวิจัยยังพบว่า พัฒนาการของรัฐธรรมนูญแต่ละ ฉบับขึ้นอยู่กับความต้องการหรือกระแสเรียกร้องทางสังคมในขณะนั้นเป็นสําคัญ